Diyet Blog

Küresel ısınma; kuraklık başta olmak üzere iklim değişikliğinin tetikleyicisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan çalışmalar yaşam şeklimizin günümüzdeki gibi devam etmesi halinde 2030 ile 2052 yılları arasında sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğu önleme için kritik sınır olan 1.5 °C sınırının aşılacağını göstermektedir.  Geçtiğimiz 50 yıl içerisinde besin üretiminin 2.5 kat azaldığı, temiz su kaynaklarının %50’ye yakınının kirlendiği/yok olduğu bilinmektedir. Bu nedenle su ayak izi kavramını anlamak, hayatımıza geçirmek gerekmektedir.

Su ayak izi ; bir ürünün ya da hizmetin üretilmesi için gereken toplam temiz su kaynaklarının miktarı olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca dünya çapındaki sanal su ticaretini açıklamak için de kullanılabilmektedir. Bu kavram yalnızca kullanılan su miktarını değil kullanılan suyun türünü de ifade etmektedir.

Kullanılan suyun türü 3 ana grupta incelenmektedir :

1. MAVİ SU :  Yer ve yüzey suyu kullanımını ifade etmektedir. Tatlı su kaynakları olarak da tanımlanmaktadır.
2. YEŞİL SU : Yağmur suyu kullanımını ifade etmektedir.
3. GRİ SU : Su kalite standartlarına göre kirlilik yükünün azaltılması için gerekli su miktarını ifade etmektedir.

Küresel olarak tatlı suyun % 70’i yıllık tarımsal üretim için kullanılmaktadır. Artan insan nüfusu ve hayvansal kaynaklı gıdaların daha fazla tüketilmesi tarımda küresel su tüketiminin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle sağlığı teşvik eden ve çevresel etkileri en aza indiren sürdürülebilir diyetlerin benimsenmesi önem kazanmaktadır. Araştırmalar; genel olarak diyetteki hayvansal kaynaklı gıdalardaki bir azalmanın, azaltılmış çevresel etkiler ve  kaynak gereksinimlerine karşılık geldiğini göstermektedir.

Yapılan bir çalışmada ortalama diyet kalıpları, ulusal beslenme kılavuzları referans alınarak tanımlanmış sağlıklı diyet kalıpları, ortalamadan daha az hayvansal kaynaklı gıda içeren diyet kalıbı ve hayvansal kaynaklı gıda içermeyen diyet kalıbı (vegan diyet gibi) kıyaslanmış ve ulusal düzeyde su ayak izleri incelenmiştir. Etler, ortalama diyet kalıplarının toplam ve yeşil su ayak izinin temel bileşeni olarak bulunurken tahıllar, kabuklu yemişler ve şeker mavi su ayak izinin temelini oluşturmuştur. Hayvansal kaynaklı gıda içermeyen diyet kalıbının ortalama diyet kalıbından belirgin şekilde daha düşük su ayak izine sahip olduğu bulunmuştur. Diyetlerdeki yeşil su ayak izi en çok Avrupa’da, mavi su ayak izi ise en çok Asya’da gözlenmiştir.

Günlük hayatımızda sıklıkla tükettiğimiz bazı gıdaların su ayak izleri ise şöyle sıralanmaktadır :

YARARLANILAN KAYNAKLAR :

1.Lovarelli, D., Bacenetti, J., & Fiala, M. (2016). Water Footprint of crop productions: A review. The Science of the total environment, 548-549, 236–251. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2016.01.022

2. Mekonnen, M., & Hoekstra, A. Y. (2010). The green, blue and grey water footprint of animals and animal products. (Value of water research report 48; No. 48). Unesco-IHE Institute for Water Education. http://www.unesco-ihe.org/Value-of-Water-Research-Report-Series/Research-Papers

3. Harris, F., Moss, C., Joy, E., Quinn, R., Scheelbeek, P., Dangour, A. D., & Green, R. (2020). The Water Footprint of Diets: A Global Systematic Review and Meta-analysis. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 11(2), 375–386. https://doi.org/10.1093/advances/nmz091

4.Waterfootprint (2021)Erişim adresi : https://waterfootprint.org/en/resources/interactive-tools/product-gallery/

5. NASA (2021) Erişim adresi : https://earthobservatory.nasa.gov/images/147811/turkey-experiences-intense-drought

6.Turan, E. S. (2017). An evaluation of Turkey’s water footprint. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 74(Suppl. 1), 55-62.

Anahtar Kelimeler:

Küresel ısınma, kuraklık, beslenme, su ayak izi, iklim değişikliği