Etiket - akdeniz diyeti

Sürdürülebilir beslenme; ilk olarak Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun yayınladığı ‘Ortak Geleceğimiz’ isimli raporda yer alan, küresel olarak adını sıklıkla duyduğumuz ve ilerleyen senelerde de fazlaca duyacağımız bir terimdir.

Gıda Tarım Örgütü (FAO) sürdürülebilir sağlıklı diyeti ‘düşük çevresel etkiye sahip, erişilebilir, eşitlikçi, güvenli, karşılanabilir’ olarak tanımlar.

Sürdürülebilir sağlıklı diyetler;

• Tüm bireylerin optimal büyüme ve gelişmesini sağlamak
• Şu anki ve gelecekteki nesillerin sosyal, bilişsel, fiziksel refahını desteklemek ve bu nesillerin tüm yaşam aşamalarında işlevselliğini sağlamak
• Her türlü malnutrisyonu (yetersiz beslenme,mikro-makro besin öğesi yetersizlikleri, fazla kilo, obezite) önlemeye katkıda bulunmak
• Diyetle alakalı bulaşıcı olmayan hastalık (obezite,hipertansiyon gibi)  riskini azaltmak
• Biyolojik çeşitlilik ve gezegen sağlığının korunmasını sağlamak     

hedeflerini benimser.

FAO, 2050 yılında artan dünya nüfusunun ve artan hayvansal besin talebinin karşılanabilmesi için besin üretiminde en az %62 artış sağlanması gerektiğini belirtmektedir. Sürdürülebilir sağlıklı diyetler tam da bu noktada önem kazanmaktadır çünkü dünya çapında nüfusun artmasının yanında üretilen besinlerin üçte birinin israf edildiği de bir gerçektir. Dünyanın bir ucu açlıkla mücadele ederken üretilen besinlerin üçte biri israf edilmektedir.

Sağlıksız ve sürdürülebilirliği olmayan besin üretimi hem insan sağlığı hem dünyamızın geleceği için risk oluşturmaktadır. Dünyada 820 milyondan fazla insanın her gece yatağa aç girdiği ve yetersiz beslendiği, 2 milyardan fazla insanın ise mikrobesin ögeleri eksikliğinin olduğu bilinmektedir.

Sağlıksız beslenme, küresel olarak en temel düzeltilebilir risk etmeni olarak öne çıkmaktadır. Beslenmeyi iyileştirmek için en kısa tabirle tarladan sofraya tüm beslenme sisteminin ele alınması gerekmektedir. Optimal beslenme de ancak sürdürülebilir beslenme ile olasıdır. Avrupa Besin ve Beslenme Eylem Planı 2015-2020’de sağlığı geliştirecek ve sürdürülebilirliği sağlayacak iki diyet kalıbını vurgulamaktadır:

1- AKDENİZ DİYETİ: Temelinde bitki bazlı beslenme yatan, bu özelliği sayesinde iklim değişikliğinin önlenmesi ve su ayak izinin azaltılmasında önemli bir yere sahip diyet çeşididir.

Yapılan çalışmalar Akdeniz diyetinin tüm nedenlere bağlı ölümlerle ters yönde ilişkide olduğunu; kardiyovasküler hastalıklar, metabolik sendrom, obezite, tip 2 diyabet gibi hastalıkların riskini azalttığını göstermektedir.

2- NORDİK DİYETİ: Finlandiya, İzlanda, Danimarka gibi İskandinav ülkelerindeki bireylerin daha fazla ve mevsiminde meyve-sebze tüketmelerini sağlamak amacıyla geliştirilen bu diyet; üzümsü  meyveler başta olmak üzere  diğer  meyveler,  yağlı  balıklar (ringa, orkinos, somon), yağsız balıklar, kurubaklagiller, sebzeler ve tam tahıllar (arpa, yulaf, çavdar) içermektedir. Ancak akdeniz diyeti ile arasında önemli bir fark vardır : kolza(kanola)yağı. Bu nedenle Nordik diyet abdominal yağlanmayı engelleyerek  kardiyovasküler hastalık riskini azaltmaktadır.

2050 yılında dünya nüfusunun 10 milyar olacağı ve küresel ısınmanın 2 derece artacağı öngörüleri insanlar ve dünyamız için büyük riskler oluşturacaktır. Bu nedenle Birleşmiş Milletler ‘’Sürdürülebilir  Kalkınma Hedefleri 2030’’ ileyoksulluğun ortadan kaldırılması, gezegenin korunması, herkes  için  refahın  sağlanması, açlığın ve  kötü  beslenmenin  yok  edilmesihedeflenmiştir.

Bitkisel  besine  dayalı  besin  çeşitliliğini  içeren,  hayvansal  kaynaklı  besinlerin  daha az,  doymuş  yağlar  yerine  doymamış  yağların  tüketildiği;  ayrıca  rafine tahılların, aşırı işlenmiş besinlerin ve eklenmiş  şekerin az tüketildiği bir beslenme biçimini benimsemek gezegenimiz için de kendimiz için de atabileceğimiz güzel bir adımdır.

Kaynaklar sonsuz değil; daha iyi ve sağlıklı bir gelecek elimizde, sağlıkla kalın.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1-Gülden Pekcan, A. (2019). Sürdürülebilir Beslenme ve Beslenme Örüntüsü: Bitkisel Kaynaklı Beslenme. Beslenme Ve Diyet Dergisi, 47(2), 1-10. https://doi.org/10.33076/2019.BDD.1268

2-Alsaffar A. A. (2016). Sustainable diets: The interaction between food industry, nutrition, health and the environment.Food science and technology international = Ciencia y tecnologia de losalimentosinternacional, 22(2), 102–111. https://doi.org/10.1177/1082013215572029

3-FAO and WHO. (2019). Sustainable healthy diets – Guiding principles, Rome.Erişim adresi : http://www.fao.org/3/ca6640en/ca6640en.pdf

4-United Nations, Transforming Our World: The 2030 Agenda For Sustainable  Development, Erişim adresi: https://sdgs.un.org/publications/transforming-our-world-2030-agenda-sustainable-development-17981

Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir beslenme, diyet, kilo alma, zayıflama, diyetisyen, akdeniz